اکریلیک اسید چیست؟
اکریلیک اسید ماده ای بدون رنگ و دارای بوی اسیدی است و در تولید پلاستیک، فرمولاسیون رنگ و دیگر محصولات مورد استفاده قرار می گیرد.
اسید اکریلیک در بسیاری از صنایع مانند تصفیه آب، نساجی، تولید پوشک، مواد شوینده، آرایشی و بهداشتی، صنایع بسته بندی، چرم، صنایع غذایی، نفت و گاز، کاغذ، سوپر جاذب ها، پوشش ها، چسب و رنگ، الاستومرها و کفپوش های کف به کار می روند.
اسید اکریلیک با pH ای در حدود 3 می تواند برای فلزات خاصیت خورندگی ایجاد کند. محصول فوق نام آیوپاک پروپنوئیک اسید نیز شناخته می شود. در ادامه با ساختار، روش تولید، خواص و انواع این اسید بیشتر آشنا می شویم.
ماهیت اکریلیک اسید چیست؟
اکریلیک اسید (Acrylic acid) با فرمول شیمیایی C3H4O2 و نام آیوپاک پروپنوئیک اسید یک ترکیب آلی است. اسید اکریلیک بدون رنگ با بوی اسیدی است که آن را از اکسیداسیون فاز بخار پروپیلن تهیه می کنند. این ماده در تهیه پلاستیک، فرمولاسیون رنگ، پوشش ها و پارچه ها کاربرد دارد.
خواص فیزیکی اکریلیک اسید
- وزن ملکولی ۷۲
- نقطه ی ذوب ۱۳.۵ درجه ی سانتی گراد
- چگالی ۱.۰۴۵ گرم بر میلی لیتر
- نقطه ی جوش ۱۴۱ درجه ی سانتی گراد
- نقطه ی فلش ۶۸ درجه سانتی گراد
- دمای بحرانی ۳۸۰ درجه ی سانتی گراد
- فشار بحرانی ۵.۰۶ مگاپاسکال است.
به دلیل اینکه این مواد شیمیایی در بخش های مختلف، ازجمله محصولات آرایشی مانند لاک ناخن اکریلیک گرفته تا صنایع شیمیایی مختلف کاربرد دار
مهم‌ترین کاربردهای اسید اکریلیک در صنایع
اسید اکریلیک یک ماده شیمیایی پرمصرف است. جدای از کاربری صنعتی، انجام بسیاری از آزمایش‌های علمی نیز وابسته به این محصول است. از مهم‌ترین کاربردهای این ماده شیمیایی می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- ساخت پلاستیک، پودر قالب‌گیری برای علائم، واحدهای ساختمانی، وسایل تزئینی، محلول‌های پلیمری برای ساخت عایق‌ها و پوشش‌ها، پلیمرهای امولسیونی، نساجی، فرمول‌های رنگ، تکمیل چرم و پوشش‌های کاغذی.
- استفاده در تجهیزات پزشکی و دندانپزشکی
- واسطه شیمیایی برای اتیل آکریلات، بوتیل آکریلات، متیل آکریلات و اتیل هگزیل آکریلات.
- مونومر پلی اکریلیک اسید و نمک‌ها. کو مونومر با آکریل آمید برای پلیمرهای مورداستفاده به‌عنوان لخته ساز.
- کو مونومر با اتیلن برای پلیمرهای رزین تبادل یونی و با متیل استر برای پلیمرهایی مانند قوام‌دهنده‌ها.
شرایط نگهداری اسید اکریلیک
اسید اکریلیک باید در مکانی مجزا، خنک، دارای تهویه مناسب و غیرقابل‌احتراق نگهداری شود. برای ذخیره آن می‌توان از مخازن پوشش داده شده با شیشه، فولاد ضدزنگ، آلومینیوم یا پلی‌اتیلن استفاده کرد. یکی از نگرانی‌های اصلی در طول ذخیره‌سازی، اجتناب از دماهای بالا و همچنین یخ‌زدگی است. زیرا هر دو می‌توانند منجر به خرابی محصول شوند. این محصول در حالت ایده‌آل باید در محدوده دمایی 15 تا 25 درجه سانتیگراد نگهداری شود. نکته مهمی که در انبارداری آن باید موردتوجه قرار گیرد، واکنش‌پذیری بالای آن با مواد شیمیایی دیگر است. در هنگام حمل‌ونقل نیز باتوجه‌به مضر و مخرب بودن برای محیط‌زیست نیاز به‌دقت و احتیاط زیادی است.
خطرات اسید اکریلیک
اسید اکریلیک یک محرک قوی برای پوست، چشم و غشاهای مخاطی است. بخار آن نیز باعث آسیب به سیستم تنفسی می‌شود. به همین دلیل رعایت نکات ایمنی و استفاده از دستکش، ماسک و عینک در هنگام کار با این محصول الزامی است. نکته دیگری که باید موردتوجه قرار گیرد اشتعال‌پذیری بالای آن است. باید توجه داشت که هرگونه بی‌احتیاطی ممکن است عواقب جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.
استفاده و کاربرد گسترده از این ماده شیمیایی در صنایع گوناگون منجر به انتشار آن در محیط از طریق انواع مختلف زباله می‌شود. این ماده در صورت رها شدن در خاک به‌مرور به سطح آمده و تبخیر می‌شود. اگر در آب رها شود با این که برای آبزیان بسیار خطرناک خواهد بود اما به اجسام معلق در آب نفوذ نمی کند.
نکات ایمنی
- این ماده مایعات و بخارات قابل اشتعال دارد.
- منجر به سوختگی شدید پوست و آسیب به چشم ها می گردد
- ممکن است باعث تحریک تنفسی شود.
- برای زندگی آبزیان بسیار سمی می باشد.
- از نگهداری این ماده در مکان های گرم خودداری شود.
- این ماده را به دور از جرقه،شعله و یا سطوح داغ نگهداری نمایید.
- در هنگام کار با این ماده از سیگار کشیدن بپرهیزید.
جمع‌بندی
اسید اکریلیک یک محصول شیمیایی پرکاربرد است که برای بسیاری از صنایع، یک عنصر حیاتی است. تا سال 2020 میزان مصرف این محصول در جهان به بیش از 8000 هزار کیلو تن رسید. هرساله تقاضا برای خرید آن توسط صنایع مختلف رو به افزایش است و این خود گواهی است بر اهمیت تجاری این ماده شیمیایی.
به این نکته توجه داشته باشید که این اطلاعات پزشکی روزمره جایگزین علم و تخصص پزشکی در زندگی نمیباشد و صرفا جهت بالابردن دانش درمورد سلامتی و بهداشت تهیه شده است.