بیماری هپاتیت چیست و چه مشکلاتی ایجاد میکند؟
بیماری هپاتیت یک بیماری التهابی کبد است که انواع مختلفی دارد و می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به کبد وارد کند.
هپاتیت (hepatitis) را مصرف الکل، عوارض داروها، بیماری خودایمن و برخی از سموم آن را به وجود می‌آورند.
در بین تمامی موارد موثر عفونت‌های ویروسی شایع‌ترین علت بروز بیماری هپاتیت محسوب می‌شوند.
انواع هپاتیت (hepatitis)
التهاب کبد به صورت 5 گروه A، B، C، D و E هپاتیت دسته‌بندی میشود که هر یک توسط ویروس متفاوتی ایجاد خواهند شد. در ادامه با انواع بیماری hepatitis ویروسی آشنا می‌شوید:
هپاتیت A
این نوع التهاب کبدی بر اثر عفونت ویروس هپاتیت A یا همان (HAV) ایجاد میشود و یک بیماری حاد کوتاه مدت به‌شمار می‌آید.
هپاتیت B
ویروس هپاتیت B یا (HBV) عامل اصلی بروز این بیماری است که به صورت عفونت مزمن و طولانی مدت ایجاد میشود. سازمان CDC (مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها) تخمین زده تا کنون حدود 826000 نفر در ایالت متحده و حدود 257 میلیون نفر در سراسر جهان با hepatitis B زندگی می‌کنند.
هپاتیت C
HCV ناشی از هپاتیت C است و در دسته شایع‌ترین بیماری عفونی منتقل شونده از طریق خون قرار می‌گیرد. این بیماری به صورت طولانی مدت و مزمن ظاهر میشود.
هپاتیت D
این بیماری که بسیار نادر است زمانی رخ می‌دهد که فرد به hepatitis B مبتلا شده باشد. درواقع فرد بدون التهاب کبدی از نوع B نمی‌تواند به HDV یا دلتا هپاتیت مبتلا شود. در حال حاضر تنها 5 درصد از افرادی که به HBV مبتلا هستند درگیر hepatitis D شده‌اند.
هپاتیت E
در مناطقی که بهداشت فردی و اجتماعی رعایت نمی‌شود، احتمال ابتلا به هپاتیت E یا همان HEV افزایش پیدا میکند. زیرا این نوع التهاب کبدی بر اثر انتقال از آب دارای ویروس hepatitis E خصوصا آب آلوده به مدفوع انسانی ایجاد میشود. این بیماری نوعی عفونت حاد است که برای زنان باردار بسیار خطرناک خواهد بود.
راه انتقال بیماری هپاتیت
- هپاتیت A: آب و غذای آلوده
- راه‌های انتقال هپاتیت B: تماس با ترشحات آلوده به ویروس HBV مانند خون، ترشحات واژن یا مایع منی
- هپاتیت C: انتقال از راه خون و ترشحات بدن مانند ترشحات واژن یا مایع منی آلوده به HCV
- هپاتیت D: تماس با خون آلوده
- هپاتیت E: آب و غذای آلوده
علائم بیماری هپاتیت چیست؟
بسیاری از افراد مبتلا به هپاتیت، فاقد علامت یا دارای علائم خفیفی هستند. علایم هپاتیت معمولا ۱۵ تا ۱۸۰ روز پس از آلودگی به ویروس ظاهر می‌شوند و شامل همه‌ی انواع هپاتیت میشود. مرحله اول یا فاز حاد معمولا برای عموم مردم خطرناک نیست؛ اما در برخی از افراد با شرایط خاص، می‌تواند منجر به نارسایی حاد کبد و مرگ شود.
فاز حاد در هپاتیت B و C ممکن است وارد مرحله مزمن شود. همان‌طور که بیماری پیشرفت میکند، هپاتیت مزمن می‌تواند منجر به نارسایی‌های پیشرفته کبدی شود که علائمی همچون زردی، تورم اندام‌های تحتانی، گیجی و وجود خون در مدفوع یا استفراغ را به دنبال داشته‌باشد. موارد زیر ممکن است به عنوان علائم هپاتیت مزمن رخ بدهد:
- تیره شدن رنگ ادرار
- کهیر
- خارش پوست
- روشن شدن رنگ مدفوع
- زرد شدن رنگ پوست، سفیدی چشم (صلبیه) و زیر زبان
سرنوشت فاز حاد بستگی به عوامل مختلف، به ویژه نوع هپاتیت دارد، برخی از افراد تا زمانی که دچار نارسایی کبدی نشده‌اند، از ابتلا به بیماری بی‌خبر هستند. برای اطلاع از انواع هپاتیت، نشانه های هپاتیت، روش‌های تشخیص و درمان هپاتیت باید به متخصص گوارش و فوق تخصص کبد مراجعه کنید.
علائم اولیه و ظاهری بیماری هپاتیت
مرحله و علایم اولیه هپاتیت، فاز حاد نامیده میشود؛ علائم هپاتیت کبدی در این مرحله شبیه به آنفلوانزای خفیف است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اسهال
- خستگی
- کاهش اشتها
- تب خفیف
- هپاتیت و جوش صورت و لکه پوستی
- درد عضلانی یا مفصلی
- حالت تهوع
- درد شکمی خفیف
- استفراغ
- کاهش وزن
- هپاتیت زردی چشم
بیماری هپاتیت چگونه تشخیص داده می شود؟
از آنجایی که نشانه‌ها و علائم انواع مختلف هپاتیت شبیه به هم هستند، تنها راه حل تشخیص نوع و شدت آن می‌تواند استفاده از تست‌های آزمایشگاهی باشد. پزشک با انجام معاینه فیزیکی و پرسش پیرامون سابقه‌ی پزشکی و در معرض بودن فرد به هر یک از علل هپاتیت، بیمار را ارزیابی میکند.
اگر بیمار به تازگی به خارج از کشور مسافرت کرده‌باشد، احتمال ابتلا به HAV مطرح میشود و در صورت رابطه جنسی محافظت‌نشده، به هپاتیت B شک می‌کنند، در صورت شک به آن انجام آزمایشات زیر می‌توانند جهت تایید تشخیص کمک‌کننده باشد:
۱. آزمایش خون
آزمایش هپاتیت برای چیست؟ با انجام آزمایش خون می‌توان میزان آنتی‌بادی‌های تولید‌شده‌ی بدن برای مقابله با بیماری را ارزیابی نمود و با بررسی سطح پروتئین‌ها و تفسیر آزمایش آنزیم های کبدی، عملکرد کبد را چک کرد.
۲. آزمایش اسید نوکلئیک
در نوع B و C، آزمایش HBV DNA یا HCV RNA می‌تواند سرعت تولید ویروس در کبد را تایید کند و میزان فعال بودن بیماری را مشخص نماید.
۳. بیوپسی یا نمونه برداری از کبد
بیوپسی کبد میزان آسیب کبدی و احتمال سرطان را اندازه‌گیری می‌نماید.
۴. پاراسنتز
با نمونه‌برداری از مایع شکمی و آزمایش آن، علت انباشته‌شدن را ارزیابی می‌نماید.
۵. الاستوگرافی کبد
در این روش با انتشار امواج صوتی میزان قوام کبد را اندازه‌گیری می‌کنند.
۶. مارکرهای جایگزین
نوعی آزمایش خون جهت ارزیابی پیشرفت سیروز و فیبروز است.
۷. بیماری هپاتیت در سونوگرافی مشخص میشود؟
بله، سونوگرافی می تواند بیماری‌های کبدی گسترده مانند کبد چرب، هپاتیت و سیروز کبدی را ارزیابی کند.
واکسن هپاتیت
در میان انواع هپاتیت، هپاتیتB یک از جدی‌ترین مشکلات ویروسی کبد محسوب میشود. این ویروس که ویروس HBV نامیده میشود، می‌تواند باعث عفونت مادام‌العمر، سیروز، سرطان، و نارسایی کبد شود. واکسن هپاتیت ب برای همه گروه‌های سنی در دسترس است. تزریق واکسن هپاتیت B برای همه نوزادان، کودکان، نوجوانان کمتر از ۱۹ سال و همه بزرگ‌سالان ۱۹ تا ۵۹ سال و بزرگ‌سالان ۶۰ سال یا بالاتر توصیه میشود. واکسن هپاتیت B حاوی ویروس زنده نیست، بنابراین تجویز آن در بارداری و دوره شیردهی به نوزاد بلامانع است.
درمان بیماری هپاتیت
موارد حاد Hepatitis مثل A و E غالباً با درمان دارویی پس از مدت کوتاهی درمان می‌شوند. اما اکثر افراد مبتلا به عفونت مزمن به‌خصوص عفونت مزمن هپاتیتB تا پایان عمر خود نیاز به مصرف دارو دارند. درمان به کاهش خطر عوارض کبدی کمک کرده و از انتقال عفونت به دیگران نیز جلوگیری میکند. درمان هپاتیت شامل موارد زیر است:
- داروهای ضدویروسی: چندین داروی ضدویروسی خوراکی مانند تنوفوویر و آدفوویر قادرند به سیستم ایمنی برای مقابله با ویروس و کاهش عوارض کبدی کمک کنند
- تزریق اینترفرون: اینترفرون آلفا-۲-B یک نسخه مصنوعی از یک ماده طبیعی ضدویروسی در بدن است. تزریق اینترفرون به سیستم ایمنی برای مبارزه با ویروس هپاتیت کمک میکند
- پیوند کبد: اگر کبد به شدت آسیب دیده باشد پیوند کبد ممکن است به‌عنوان یک گزینه در نظر گرفته شود
کلام آخر
بیماری هپاتیت در اغلب موارد بدون علامت ایجاد میشود یا نشانه‌های آن پس از آسیب شدید کبدی بروز پیدا میکند. از همین‌رو پزشکان معتقدند باید در چکاپ سالانه خود آزمایشات مرتبط با این بیماری بگیرد. ما در این مقاله ضمن بررسی این‌که هپاتیت چه نوع بیماری است، علائم، روش تشخیص و راه‌کارهای درمانی آن را معرفی کردیم.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و صرفا برای بالا بردن اطلاعات پزشکی روزمره در راستای سلامتی و بهداشت فردی و اجتماعی تهیه شده است . بنابراین هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.