تنبلی تخمدان چیست و چگونه درمان میشود؟
تنبلی تخمدان یا سندروم تخمدان پلی کیستیک (Polycystic Ovary Syndrome یا PCOS) اختلال شایع هورمونی در زنان است که در سنین باروری رخ می دهد.
قاعدگی نامنظم و طولانی مدت علامتی از تخمدان تنبل است؛ بنابراین سندروم تخمدان پلی‌کیستیک شامل کیست‌های کوچک پر از مایع است و همراه با عوارض زیادی است. عدم درمان مناسب تخمدان تنبل باعث ناباروری میشود. تشخیص تخمدان تنبل نیازمند آزمایشات و تست‌هایی از جمله سونوگرافی است. سونوگرافی برای بررسی دقیق تر رحم و تخمدان، معاینه لگن برای بررسی ناهنجاری‌ها و توده‌ها این ناحیه استفاده میشود. با تشخیص سندروم تخمدان پلی‌کیستیک و آغاز درمان توسط پزشک، وضعیت فرد به مرور زمان بهبود خواهد یافت. موفقیت در زندگی وابسته به داشتن اطلاعات ارزشمند از علم روز است.
علت تنبلی تخمدان
در حال حاضر، هیچ علت شناخته شده‌ای برای تنبلی تخمدان در دست نیست. با این‌حال، بین این سندرم با ژنتیک، انسولین اضافی و التهاب با درجه پایین ارتباط مشخصی وجود دارد؛ اما علت دقیق این سندرم شناخته شده نیست. تشخیص و درمان به‌موقع تنبلی تخمدان، بسیار مهم است.
اختلال ژنتیکی
تصور میشود PCOS دارای خواستگاه ژنتیکی است. به‌طوری‌که احتمال ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک در کسانی که مادر یا خواهرشان مبتلا به این سندرم بوده است، بیشتر است تا سایر بستگان و این پیوند خانوادگی عامل اصلی خطر تنبلی تخمدان محسوب میشود.
قند
انرژی اصلی بدن از گلوکز تأمین میشود و ترشح انسولین توسط پانکراس، میزان آن را در بدن تنظیم می‌کند. در صورت مقاومت به انسولین، فرد نمی‌تواند به‌طور موثر از انسولین استفاده کند و پانکراس بیش از حد انسولین ترشح می‌کند تا نیازهای بدن را تأمین کند.
تأثیر اضافی انسولین بر تولید آندروژن می‌تواند توانایی زنان در تخمک‌گذاری را تحت تأثیر قرار دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) دارای درجه پایینی از التهاب هستند که تحریک تولید آندروژن در تخمدان‌های پلی‌کیستیک را فراهم می‌کند
علائم تنبلی تخمدان
مهم ترین علائم و نشانه های تنبلی تخمدان شامل موارد زیر می شود:
- تغییرات خلق و خو
- تخمدان پلی کیستیک
- کیست تخمدان
- کسالت، سستی و مشکلات خواب
- مشکلات بارداری و تخمک گذاری مرتب
- ریزش مو
- پوست چرب
- بروز آکنه و جوش های ریز صورت
- مستعد به بیماری دیابت و فشار خون بالا، به دلیل نوسانات وزنی
- افزایش هورمون تستوسترون
- رشد موی زائد، خشن و تیره در برخی نواحی خاص بدن از جمله: لب، چانه، اطراف ناف، ران ها، جناغ سینه و…
- دوره های نامنظم قاعدگی
- اختلال و ناهنجاری در بارداری
- گرگرفتگی و سردرد
- تعرق شبانه
- خشکی واژن
- خشک و کم سو شدن چشم ها
- تحریک پذیری یا عدم تمرکز
- کاهش میل جنسی
آیا تنبلی تخمدان درمان دارد؟
تنبلی تخمدان درمان قطعی ندارد و تنها با استفاده از برخی روش‌های مراقبتی و اطلاعات پزشکی می‌توان از عوارض ناخوشایند آن پیشگیری کرد. انتخاب بهترین روش درمان بستگی به سن بیماری، علائم مشاهده‌شده و تمایل بیمار به باردار شدن یا باردار نشدن است.
تغییر سبک زندگی
راهکارهایی مانند رژیم غذایی مناسب یا تمرین‌های ورزشی می‌توانند به شما کمک کنند وزن خود را کاهش دهید. کم کردن وزن حتی به مقدار کم مثل ۵ تا ۱۰ درصد وزنتان تأثیر بسیار مثبتی خواهد داشت. کم کردن وزن همچنین اثربخشی داروها و درمان انتخابی را افزایش می‌دهد.
دارودرمانی و کنترل هورمون‌ها
ممکن است پزشک شما داروهای ضدبارداری با استروژن و پروژسترون را تجویز کند تا آندروژن را کاهش دهند. قرص‌های پروژسترون نیز عملکردی مشابه دارند با این تفاوت که بارداری را جلوگیری نمی‌کنند، بنابراین اگر قصد بارداری دارید، این قرص‌ها گزینه‌ی مناسب‌تری هستند.
داروها با عملکردهای متفاوت به کنترل علائم بالینی شما کمک می‌کنند. برخی داروها مانند متفورمین اثر انسولین را افزایش می‌دهند و مقاومت سلول‌ها به انسولین را کاهش می‌دهند. دیگر داروها مانند کلومیفن و لتروزول بر هورمون‌ها و فعالیت تخمدان‌ها تأثیر می‌گذارند. با توجه به علائم تنبلی تخمدان، پزشک ممکن است انواع داروهای مختلف را برای شما تجویز کند.
درمان نازایی ناشی از تنبلی تخمدان
گاهی اوقات ممکن است شما با بیماری تنبلی تخمدان و نازایی مواجه شده باشید. درمان اولیه تنبلی تخمدان شامل تغییر سبک زندگی است.
انجام فعالیت ورزشی حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته و رعایت رژیم غذایی بدون مواد هورمونی مانند گوشت و مرغ، تغذیه گیاهی و مصرف ماهی مفید است. اگر اضافه وزن دارید، حدود ۵ تا ۱۰ درصد وزن خود را کاهش دهید.
دارو درمانی
داروهای تحریک تخمک گذاری در درمان ناباروری می تواند موثر باشد.
IUI
در صورت آنکه همسر فرد اسپرم خوبی داشته باشد روش درمانی IUI می تواند موثر باشد.
لاپاراسکوپی
پس از شش ماه دوره دارودرمانی و سه ماه درمان ناباروری با آی یو آی در صورت آنکه این روش های درمانی موثر نباشد، می توانید به روش های درمانی لاپاراسکوپی می باشد.
در این روش درمانی چهار تا ده نقطه تخمدان را کوتر می کنند و بیمار پس از دارو درمانی در صورت داشتن تخمک گذاری می تواند باردار شود.
آی وی اف
درمان ناباروری با آی وی اف آخرین مرحله درمانی می باشد. در صورت آنکه هیچ کدام از روش های درمانی موثر نباشد آی وی اف مناسبترین روش برای درمان ناباروری می باشد.