بیماری ام اس ، علائم و درمان
بیماری ام اس (MS) یا فلج چند گانه یک مشکل مغزی و نخاعی است.
مالتیپل اسکلروزیس (Multiple Sclerosis) یا ام اس (MS)، یک بیماری بالقوه ناتوان کننده است که روی سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) تاثیر میگذارد.
این بیماری می تواند علائم مختلفی را برای بیمار ایجاد کند. در اکثر موارد، در ابتدا عوارض بیماری ام اس به تناوب ایجاد شده و بر طرف می شوند. با گذشت زمان، بعضی از این علائم ماندگار شده و می توانند ناتوانی فرد را به همراه داشته باشند. هر چند هیچ درمان مشخصی برای این بیماری وجود ندارد، داروها و درمان بیماری ms به روش های مختلف می توانند تعداد دفعات عود بیماری و علائم و ناتوانی های مربوط به آن را کاهش دهند.
علت بوجود آمدن بیماری ام اس چیست؟!
علت قاطع و خاصی برای بروز بیماری ام اس در حال حاضر بهدست نیامده است؛ اما میتوان از علل مختلفی که میتواند در به وجود آمدن آن نقش داشته باشد، مثل: زمینههای ژنتیکی، منطقه جغرافیایی تولد و زندگی، استرس یا خستگی بیش از حد جسمی و روحی، مواجهه با بعضی از میکروبها و ویروسها در زمان کودکی، پایین بودن سطح ویتامین D خون، مصرف دخانیات، مصرف بیش از حد نمک و… نام برد. بنابراین تنها با داشتن یک سبک زندگی بدون استرس اضافی و با رعایت نکات غذایی و تحرک، شاید بتوان از بروز این بیماری پیشگیری کرد.
علائم بیماری ام اس
علائم ام اس ممکن است از فردی به فرد دیگر و در طول دوره بیماری بسته به نوع و محل رشتههای عصبی آسیبدیده بسیار متفاوت باشد. بسته به اینکه کدام قسمت از سیستم عصبی مرکزی مورد حمله قرار گرفته است، علائم ام اس متفاوت است. مولتیپل اسکلروزیس میتواند مناطق متعددی از مغز، نخاع و عصب بینایی (عصبی که سیگنالها را از چشم به مغز منتقل میکند) را تحت تاثیر قرار دهد. ام اس میتواند سلامتی و بهداشت افراد مبتلا را به خطر بی اندازد. البته علائم در همه بیماران مبتلا به ام اس مشابه نیست و آسیبها گاهی دائمی و گاهی موقت هستند. اغلب گفته میشود که هیچ دو فرد مبتلا به ام اس علائم مشابهی ندارند. علائم اغلب بر حرکت تأثیر میگذارد، مانند:
- بیحسی یا ضعف در یک یا چند اندام که معمولاً در یک سمت بدن رخ میدهد
- احساس شوک الکتریکی که با حرکات خاص گردن، به ویژه خم شدن گردن به سمت جلو رخ میدهد
- رعشه دست و عدم هماهنگی اندامها
مشکلات بینایی
- از دست دادن جزئی یا کامل بینایی، معمولاً در یک چشم که اغلب با درد در حین حرکت چشم همراه است
- دوبینی طولانی مدت
- تاری دید
اختلال تکلم
این اختلال ناشی از آسیبهایی است که به بخشهایی از مغز وارد میشود. اختلال تکلم که دیس آرتری هم گفته میشود از خفیف تا حالت شدید بروز میکند. علائم دیس آرتری به شکل زیر است:
- لکنت زبان
- مکث زیاد در بین کلمات
- تغییر در حجم و زیر و بم صدا
علائم غیرمعمول
- مشکلات تنفسی
- مشکل در حرکت دادن بازوها
- مشکل در خواندن حالات صورت
- کاهش کنترل در دستها
- کاهش حس چشایی یا بویایی
- سردرد
- از دست دادن شنوایی
- حساسیت بیش از حد به لمس
- خارش پوست یا تغییر احساسات
- علامت لرمیت
- علامت آغوش
- بیثباتی عاطفی
- تشنج
- حساسیت به سرما
- مشکل در صحبت کردن
- مشکل در بلع
- رعشه (لرزش غیرارادی)
- درد عصب سه قلو (نورالژی تریژمینال)
آیا ام اس کشنده است ؟
با توجه به اطلاعات پزشکی روزمره و اینکه بیماری ام اس یک بیماری اختلال بین سیستم عصبی مغز و اندامها است؛ یعنی اندامها به طور دقیق از مغز فرمان نمیگیرند، پس اگر بهموقع و بهصورت مداوم مورد معالجه قرار نگیرد، میتواند باعث بروز بعضی اختلالات منجر به مرگ گردد؛ اما بیماران زیادی هستند که دارای ام اس بوده و طولانیمدت زندگی کردهاند. بیماران اس ام اس با توجه به سیر این بیماری به چهار دسته تقسیم میشوند:
- نوع ۱: RR که به صورت فازهای پیشرفتکننده و پسرفتکننده تازه تظاهر میکند.
- نوع ۲: PP که از ابتدا دارای علائم پیشرونده بوده و فاز بهبودی ندارد.
- نوع ۳: SP در این نوع ابتدا به صورت پیشرونده و پسرفتکننده بوده، اما مدتی پیشرفتکننده میشود.
- نوع ۴: RP که در آن بیماری سیر پیشرفت و بهبود داشته، اما در نهایت سیر پیشرونده دارد.
تشخیص بیماری ام اس
جهت تشخیص بیماری ام اس، معمولاً از ترکیب علائم حاکی از بیماری در فرد و نتایج آزمایشات پزشکی گوناگون استفاده میشود. این آزمایشها شامل موارد زیر میشود:
- ارزیابی عصبی: ممکن است شامل ارزیابی حرکت و هماهنگی فیزیکی، بینایی، تعادل و عملکرد ذهنی باشد.
- آزمایش خون: جهت افزایش اطمینان از تشخیص، آزمایش خون مورد استفاده قرار میگیرد تا سایر بیماریهای مشابه نظیر التهابات یا عفونتها رد شوند.
- تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI): این تکنیک برای تشخیص ضایعات مغزی ناشی از بیماری ام اس استفاده میشود.
- آزمایش مایع نخاعی (LP): این آزمایش ممکن است برای ارزیابی وضعیت نخاعی و مغزی انجام شود.
با توجه به ماهیت پیچیدهای که بیماری ام اس دارد، تشخیص زودهنگام آن بسیار حائز اهمیت است زیرا میتواند از سرعت پیشروی بیماری جلوگیری نماید. با این حال، هیچ آزمایش خاصی نمیتواند به طور قطع بیماری ام اس را تشخیص دهد، زیرا علائم و شدت آن در افراد مختلف متفاوت است.
درمان مشکل
درمان این مشکل اغلب از طریق داروهای تعدیلکننده بیماری انجام میشود. این داروها به کاهش تعداد و شدت علائم در افراد مبتلا به این بیماری کمک میکنند. با این حال، اگر بیماری در حال پیشروی باشد، اثربخشی این داروها در کاهش عود بیماری ممکن است محدود شود. درمان ام اس به صورت کلی شامل رویکرد چندگانهای است که عبارتند از:
- استفاده از استروئیدها و پلاسمافرزیس: این داروها میتوانند به کاهش شدت عودها کمک کنند.
- درمانهای تعدیلکننده بیماری: این دسته از داروها به منظور جلوگیری از عود بیماری و تاخیر در پیشرفت آن استفاده میشوند.
- درمان علائم بیماری: از طریق داروها، فیزیوتراپی، توانبخشی و درمانهای مکمل، سطح علائم مرتبط با بیماری ام اس کاهش مییابد. همچنین تغییر به سبک زندگی سالم نیز تأثیرگذار است.
- مشاوره و پشتیبانی: برای مدیریت افسردگی، اضطراب و سایر مشکلات روحی ممکن است به مشاوره و پشتیبانی نیاز باشد.
همچنین، فیزیوتراپی میتواند در کاهش خستگی، ضعف، درد و اسپاسم بهرهوری داشته باشد. تمرینات و روشهای توانبخشی میتوانند بهبود سطح انرژی و کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار دهند.
همچنین، ترکیبی از تکنیکهای مانند گفتار درمانی، توانبخشی شناختی و روان درمانی میتواند در مدیریت مشکلات گفتاری، تفکر و حافظه مؤثر باشد. به اضافهی این موارد، فعالیتهای تناسب اندام و مدیتیشن نیز میتوانند به بهبود عملکرد جسمی و روحی افراد مبتلا به بیماری ام اس کمک کنند.